10 april 2019, door Frans Kapteijns.
Iedere maand schrijft onze brabant vertelt ambassadeur, Boswachter Frans Kapteijns, een mooie column over de dingen die hem in het dagelijks leven opvallen. Je denkt nu misschien gaat Frans een column over paardenbloemen schrijven en ja dat gaat hij inderdaad!
De column gaat over paardenbloemen en dit naar aanleiding van een recent artikel in Nature Today. In die digitale nieuwsbrief staan elke keer hele leuke en interessante artikelen over de natuur. Echt de moeite waard. Dit keer was ik getroffen door het artikel over paardenbloemen. Het artikel start namelijk met de volgende twee zinnen: “De lente is begonnen en dat betekent dat de paardenbloemen weer gaan bloeien. Onterecht worden ze door veel mensen als ongewenst gezien.”
Met die laatste zin ben ik het dan ook hardgrondig eens. Paardenbloemen zijn heel belangrijk in het leven van veel organismen en de mens vindt het vaak onkruid. Vandaar namen als hondenbloemen en beddepissers.
Groei en bloei
Paardenbloemen komen overal ter wereld voor en zijn te vinden op weilanden, in de bermen, op braakliggeld terrein en gewoon in de tuin. Ze behoren tot de familie van de composieten oftewel van de samengesteldbloemige. Dit betekent dat hetgeen we als een bloem zien, in werkelijkheid een groot aantal bloemen is, die bij elkaar in een hoofdje staan. De felgele bloemen openen zich bij zonsopgang en sluiten zich in de schemering en bij regen.
Wanneer de bloem is uitgebloeid verschijnen de bekende ronde vruchtpluisbolletjes. De pluizen worden door de wind verspreidt.
Gemaakt door Frans Kapteijns
De naam
De paardenbloem dankt haar Nederlandse naam aan het feit dat deze plant voor paarden, maar ook voor varkens en konijnen een gewild gewas is. De Spanjaarden noemen de paardenbloem “Diente de León” en dit betekent leeuwentand. Die naam slaat terug op de getande bladeren van deze plant. En ook de Engelsen zitten op dezelfde lijn, want zij noemen de paardenbloem “Dandelion”. Tot slot tappen ook de Duitsers uit hetzelfde vaatje, want zij noemen de plant “Löwenzahn”. De Fransen doen daar niet aan mee, want zij noemen de paardenbloem “Pissenlit”. Letterlijk vertaalt betekent dit “pis in bed”. Deze naam is afgeleid van de vocht afdrijvende werking van paardenbloem. Kortom; een zeer nuttig kruid voor de mens.
Nuttige plant
Boeren rookte vroeger in het voorjaar hun woonhuis en stallen uit met paardenbloemen. Het doel van dit ritueel was, om de boerderij te reinigen van allerlei onzuiverheden.
Daarnaast werden de vruchten gezien als een orakel. Men blies dan de pluizen met zaad weg en zoveel pluizen er na het wegblazen nog bleven staan, was een aanduiding van het aantal kinderen men zou krijgen. Het mooie was dan wel, wanneer je alle pluizen weg kon blazen mocht je een wens doen. Dus wel oppassen geblazen met dat zo maar blazen, want als er een paar blijven staan!
Paardenbloem, geneeskrachtig
In diverse boeken en op internet kan je lezen, dat de paardenbloem niet alleen nuttig is voor heel veel insecten, zoals honingbijen, wilde bijen, vliegen, zweefvliegen en diverse kevers, maar ook voor de mens is deze plant een kruid met veel geneeskracht. Het melkachtige sap uit de stengels werkt, bij intensief gebruik, tegen wratten. Verder was / is de wortel heilzaam voor de lever. Gebruik het bij leverproblemen, ontstekingen van de galblaas, lichte geelzucht, indigestie, chronische constipatie en constipatie tijdens de zwangerschap.
Het paardenbloemblad bevordert het urineren. Men gebruikte het bij urineretentie, nierstenen en bedwateren. Bij het laatste was het vooral van belang om het in de ochtend gebruiken. Samen met andere kruiden hielp paardenbloem ook nog tegen blaasontsteking. Ook bij chronische pijnklachten, reumatiek, artritis en huidaandoeningen werd in het verleden vaak paardenbloem gebruikt.
Tot slot nog een tip; paardenbloemenbladeren zijn heerlijk in salades en gezonder dan een kropsla. Vooral de jonge bladeren smaken het best. Je moet die paardenbloembladeren eerst enkele minuten in zoutwater leggen, zodat de bittere smaak wat wegvalt.
Maar mocht je ze niet eten, dan laat her en der eens wat paardenbloemen staan, want bloeiende paardenbloemen zijn heel belangrijk voor vlinders, honigbijen, wilde bijen en andere insecten als bron van nectar en stuifmeel.
Gemaakt door Frans Kapteijns
Heb je vragen over deze column of over de natuur, mail dan naar Frans.Kapteijns.bsw@gmail.com
